On Sekizinci Asırda Mesele-i Şarkıyye ve Kaynarca Muahedesi

Bu Kitabı Türkçe Arama Motoru ararım ile arayın!

On Sekizinci Asırda Sorun-i Şarkıyye ve Kaynarca Muahedesi
Albert Sorel
İdeal Kültür Yayıncılık

Herşeyden evvel Albert Sorel’in bu çalışmasının bir Avrupa Zamanı eseri olduğunu belirtmek gerekir. Yapıt, Sorel’in mukaddimesinde yer edinen “Türkler Avrupa’ya ayak bastığı günden beri Şark Meselesi zuhûr etti.” ifadesinin dışında günümüz tarihçileri tarafından pek de anılmaz. Hâlbuki Sorel kitabında, Yedi Yıl Savaşları (1756-1763) somasında yaklaşık olarak bir asır süresince Avrupa’da sürecek olan konjonktürel yapının temel sütunlarının nasıl oluşturulduğunu ve bu yapı içerisinde Şark Meselesi’nin Avıupalı büyük güçlerin çıkar-çatışma paradoksu ekseninde hangi şartlarda doğduğunu izah etmektedir. Müellif, Rusya’nın düvel-i muazzama arasındaki çıkar çatışmalarından nasıl yararlandığını, bu esnada Fransa’yı yalnızlığa mahkûm ederek ve Prusya ile Avusturya’yı kendi yanına çekerek, Kıta Avrupa’sında başat rol üstlenmeye başlamasını anlatır. Eserin en özgün taraflarından bilisi, Avrupa politikasına yön veren ülke liderlerinin ruhsal analizlerine girişilmesidir. Öyle ki yapıt, bir yerde, Avrupalı liderlerin gayr-i etik politik anlayışlarının rasyonalize edilmesinin hikâyesi olarak da görülebilir. Avrupa devletlerinin hem birbirleri hem de Osmanlı İmparatorluğu ile olan ilişkilerinde bir taraftan resmi, diğer taraftan gayr-ı resmi ya da gizli saklı politikalarının ikiyüzlü özelliği, ayrıca Voltaire şeklinde ünlü filozofların siyasetin çarpık ilişkilerinde kendilerine yer edinme çabası etkili ve şaşkınlık verici bir şekilde kurgulanmıştır. Yapıt, Avrupa devletlerinin politik çatışma arenasında Osmanlı İmparatorluğunu nasıl algıladıklarını ve Şark Meselesi’nin Avrupa devletlerinin bir problemi olarak nasıl ortaya çıktığını anlatır. Sorel’in kurgusu, Avrupalı aktörlerin kendi aralarındaki anlaşmazlıkları yok etme adına giriştikleri ahlaktan yoksun, faydacı olmaktan öte hırs ve ihtirasla yoğrulmuş politikalarının aslında yeni ve daha karmaşık bir takım problemleri de bununla beraber getirdiğini göstermesi açısından son aşama önemlidir.