Therese Raquin

Thérèse Raquin, Émile Zola’nın romanları arasında en iyisi
değildir; yazarın ondan sonra kaleme alacağı başyapıtı Germinal’in
(1885) kendinden güvenli havası yerine yeni bir başlangıcın
tereddütünü ve bir savununun dogmatizmini taşır. Bununla birlikte,
Thérèse Raquin’i kayda değer bir roman icra eden da işte bu
belirsizlik ve mantıksızlık nitelikleridir. Bu kitapta 19.
yüzyılın en önemli yazarlarından birinin, bazen umutsuzluğa
kapılarak da olsa, romanı olabileceğine içtenlikle inandığı o
toplumsal neştere dönüştürme çabasına tanık oluruz.

Gelişmekte olan natüralizmin temel ilkeleriyle uyum
içerisindeki Zola, cinsel arzu ve pişmanlıkla ilgili
teorilerini temsil etmek üzere iki “numune” seçer. Ne var ki
Raquin ve onun aşığı Laurent, Zola’nın mekanik determinizmini
somutlaştırma sorumluluğuyla öyle ağır bir yükün altına
sokulmuşlardır ki işkence çeken garip yaratıklar hâline
gelirler; fizyoloji ve maddesel koşul timsali olacaklarına
tesadüflerle sarsılan, duygularının belirsizliği ve
yoğunluğuyla sersemleyen kişiler olup çıkarlar.

Vakaları üçüncü tekil kişi ağzıyla aktaran anlatıcının
kimliksizliği fazlasıyla uç noktaya itilir ve bu “bilimsel”
anlatıcı, iki aşığın ahlâka aykırı davranışıyla ilgili daima
dikkatle hazırlanmış, gizeme bürünmüş ve gizem yürüyerek
açıklamalar sunmaya zorlanır. Thérèse Raquin’in kendisi
ihtişamlı bir yaratıdır; metne, dilsiz arzu ve korkularını
içinde barındıran, kendi değişmez fizyolojik kurallarına doğal olarak,
özgür iradeden yoksun “hayvandan farksız bir insan” olarak
girer. Sadece kişisel zamanı, önce yavaş yavaş ardından volkanik
biçimde bir yığın oluşturarak ona ses ve devinim sağlar, bir
kadın olarak kendisine ve kadın olmanın getirdiği bedensel
zevklere dair muhteşem bir bilinç sunar.